Sơn Hỏa Bí

22. Quẻ Bí – 賁 (Bì) – Trang Sức

Thuộc loại: Quẻ Thượng Trung – Cát

Thượng quái: ☲ (Ly) – Hỏa
Hạ quái: ☶ (Cấn) – Sơn

Thoán từ

Bí: Hanh, tiểu hữu du vãng.

Hàm ý rằng trang sức, tô điểm, làm đẹp bản thân hay hoàn cảnh đều đem lại hanh thông. Tuy nhiên, mọi sự chỉ nên vừa phải, tiểu sự thì lợi, đại sự thì không nên quá cầu kỳ, phô trương.

Giảng nghĩa

Quẻ Bí có hình tượng núi ở dưới, lửa ở trên: ánh sáng soi núi, khiến mọi thứ đẹp hơn – tượng trưng cho trang sức, tô điểm. Đây là quẻ về hình thức, nghệ thuật, cái đẹp, sự tao nhã. Tuy nhiên, Kinh Dịch luôn nhắc rằng “hình” phải đi cùng “thần”, vẻ ngoài chỉ tốt khi bên trong có đức, nếu chỉ chạy theo hình thức thì dễ gặp hư không.

Thoán truyện

“Bí, Hanh” – làm đẹp, tô điểm để thu hút lòng người, nhưng nếu quá đà thì chỉ là phù phiếm. Vẻ đẹp thật sự đến từ nội tâm hòa hợp với hoàn cảnh.

Đại tượng truyện

“Sơn hạ hữu hỏa, Bí. Quân tử dĩ minh đức tu thân.”

Núi dưới, lửa trên: núi được ánh sáng tô điểm, con người cũng vậy. Quân tử học theo đó, trang sức đức hạnh, nuôi dưỡng phẩm hạnh bên trong trước khi tô điểm bên ngoài.

Hào từ

• Sơ lục: “Bí kỳ chỉ, trinh cát.” – Trang điểm ở ngón chân, nhỏ nhặt, nhưng giữ được chính đạo – tốt.
• Lục nhị: “Bí kỳ tu, trinh cát.” – Trang điểm râu mép, biết làm đẹp có chừng mực, hợp chính đạo – cát tường.
• Cửu tam: “Bí như, hữu du, khả sử tiểu vãng, đại lai hung.” – Làm đẹp thái quá, chỉ hợp việc nhỏ, nếu dùng cho việc lớn sẽ gặp hung.
• Lục tứ: “Bí như, vu y, cát.” – Trang điểm áo quần vừa phải, thanh nhã – tốt.
• Lục ngũ: “Bí vu sơn, đình bì, đại cát.” – Trang điểm như tô điểm núi rừng, hài hòa tự nhiên – đại cát.
• Thượng cửu: “Bạch bí, vô cữu.” – Không cần tô điểm, giữ sự giản dị tinh khiết – không lỗi.

Ứng dụng

Quẻ Bí dạy rằng cái đẹp, hình thức, sự duyên dáng có tác dụng hỗ trợ, thu hút và hòa hợp xã hội. Tuy nhiên, điều quan trọng là phải giữ sự cân bằng giữa nội đức và ngoại hình. Khi gặp quẻ này, thích hợp cho những việc liên quan đến nghệ thuật, giao tiếp, trình bày, nhưng phải tránh phô trương quá mức.