Sơn Lôi Di

27. Quẻ Di – 頤 (Yí) – Nuôi Dưỡng, Dưỡng Đức

Thuộc loại: Quẻ Trung Cát

Thượng quái: ☶ (Cấn) – Núi
Hạ quái: ☴ (Chấn) – Sấm

Thoán từ

頤: 貞吉. 觀頤, 自求口實.

Di nghĩa là nuôi dưỡng: nuôi thân, nuôi tâm, nuôi trí. Khi bản thân được nuôi dưỡng đúng cách thì cát lợi; song cần quan sát cách người khác nuôi mình và mình nuôi người để hành động hợp đạo.

Giảng nghĩa

Quẻ Di tượng trưng cho việc nuôi dưỡng cả về vật chất lẫn tinh thần. Thượng quái Cấn là núi – tĩnh tại, bảo tồn; hạ quái Chấn là sấm – động phát sinh. Đây là hình tượng động bên dưới, tĩnh bên trên: sự phát triển bên trong cần có sự yên ổn làm nền. Quẻ dạy đạo quân tử phải tự nuôi dưỡng bản thân trước khi có thể dưỡng người khác.

Thoán truyện

“Di, trinh cát.” – Hành đạo đúng đắn trong việc nuôi thân dưỡng đức sẽ được cát tường.

“Quan di, tự cầu khẩu thực.” – Quan sát cách người khác nuôi dưỡng, rồi học để nuôi dưỡng chính mình, cả thân lẫn trí.

Đại tượng truyện

“Sơn hạ lôi, di. Quân tử dĩ cẩn ngôn tiết thực.”

Sấm động dưới núi, tượng trưng sự tăng trưởng bên trong. Người quân tử học theo đó, thận trọng lời nói và tiết chế ăn uống, điều hòa thân – tâm, giữ gìn năng lượng để tích đức.

Hào từ

• Sơ cửu: “Xả di, khuynh di, hung.” – Bỏ cách nuôi đúng, chạy theo cách nuôi sai, tất gặp hung họa.
• Lục nhị: “Hưởng di, cát.” – Được nuôi dưỡng đúng cách, giữ chính đạo, cát lợi.
• Lục tam: “Xả di, thủ di, hung.” – Bỏ nuôi dưỡng chính đạo, cầu nuôi dưỡng bất chính, gặp hung.
• Lục tứ: “Hướng di, trinh cát.” – Quay về chính đạo để được nuôi dưỡng đúng, mọi việc hanh thông.
• Lục ngũ: “Hổ thị, trinh cát.” – Như hổ nuôi dưỡng bản thân, giữ nội lực vững vàng, cát tường.
• Thượng cửu: “Ngu di, hung.” – Chỉ biết hưởng thụ, không tự dưỡng đức, hung hiểm tất đến.

Ứng dụng

Quẻ Di nhắc nhở: nuôi dưỡng không chỉ là ăn uống mà còn là bồi đắp tâm trí, khí lực và nhân cách. Trong công việc, phải tự trang bị kiến thức, không ỷ lại. Trong nhân sinh, trước khi giúp người, cần nuôi dưỡng chính mình. Tiết chế dục vọng, thận trọng lời ăn tiếng nói, nuôi thân dưỡng tâm, thì vận hội sẽ dần hanh thông.