Sơn Trạch Tổn

41. Quẻ Tổn – 損 (Sǔn) – Giảm Bớt

Thuộc loại: Quẻ Hung – Tiết Giảm

Thượng quái: ☶ (Cấn) – Núi
Hạ quái: ☱ (Đoài) – Đầm

Thoán từ

損: 有孚, 元吉, 无咎, 可貞, 利有攸往.

Tổn nghĩa là giảm bớt, tiết chế. Khi gặp thời Tổn, phải biết bỏ bớt cái thừa, tiết giảm dục vọng và tập trung vào cốt lõi. Đó là cách duy nhất để vượt hiểm, đạt đại cát.

Giảng nghĩa

Thế quẻ: trên Cấn (núi), dưới Đoài (đầm). Núi cao chắn nước, tượng nước bị cản, phải bớt đi để điều hòa. Đây là thời điểm cần tự tiết chế, biết nhường nhịn để giữ hòa khí, bỏ điều phụ để giữ điều chính.

Thoán truyện

“Tổn, hữu phu, nguyên cát, vô cữu, khả trinh, lợi hữu du vãng.”

Giảm bớt cái thừa, bỏ điều rườm rà, giữ sự thành tín thì đại cát. Đây không phải thời tranh giành mà là lúc nhường lợi để được lòng người, tự bỏ bớt để đạt sự cân bằng.

Đại tượng truyện

“Sơn hạ hữu trạch: Tổn. Quân tử dĩ chế số độ, nghị đức hành.”

Núi cao, hồ dưới – nước bị núi giữ lại, tượng Tổn. Quân tử gặp thời này phải giữ phép độ, tiết chế hành vi, không tiêu xài quá mức, không phô trương quyền lực.

Hào từ

• Sơ cửu: “Tự tổn mình để giúp người, không lỗi.” – Lấy của mình để bù cho người khác, tích đức.
• Cửu nhị: “Có thể tổn lợi nhỏ để giữ điều lớn.” – Biết bỏ trước mắt, được lâu dài.
• Lục tam: “Giảm người khác để lợi mình, dễ sinh oán.” – Dùng quyền mà ép người, nên tránh.
• Lục tứ: “Tự tổn mình nhưng nhận được lòng tin.” – Hy sinh vì chính nghĩa, đạt đại cát.
• Lục ngũ: “Giảm cái ác, giữ cái thiện.” – Đắc chính, cát tường.
• Thượng cửu: “Không tổn nữa, chuyển sang tăng.” – Đến cực điểm tiết giảm thì vận đổi, bắt đầu thịnh vượng.

Ứng dụng

Quẻ Tổn chỉ thời kỳ cần tập trung, tiết chế, biết giảm cái thừa để giữ cái gốc. Trong công việc, đây là lúc bỏ dự án phụ, tập trung nguồn lực cho cái cốt lõi. Trong tài chính, thắt chặt chi tiêu, ưu tiên tích lũy lâu dài. Trong quan hệ, nhường nhịn và chịu thiệt nhỏ để đạt lợi ích lớn, tránh tranh chấp vô ích.