Thiên Sơn Độn

33. Quẻ Độn – 遯 (Dùn) – Thoái Ẩn, Rút Lui Chiến Lược

Thuộc loại: Quẻ Cát, Ẩn Nhẫn

Thượng quái: ☰ (Càn) – Trời
Hạ quái: ☶ (Cấn) – Núi

Thoán từ

遯: 小利貞.

Độn nghĩa là rút lui, thoái ẩn. Trong thời thế bất lợi, giữ đạo chính, rút về để dưỡng sức. Lợi khi kiên trì với nguyên tắc, không tham đua hơn thua.

Giảng nghĩa

Quẻ Độn tượng trời ở trên núi, khí dương rút lên cao, xa rời âm, báo hiệu thời thế cần ẩn nhẫn. Đây không phải sự bỏ chạy, mà là rút lui có chiến lược, để bảo toàn lực lượng, chờ thời cơ mới.

Thoán truyện

“Độn, tiểu lợi trinh.”

Khi gặp thời vận khó, tránh đối đầu trực diện. Cái lợi không ở tấn công, mà ở việc biết khi nào cần lui. Người quân tử hiểu thiên thời, âm dương đang xoay chuyển, nên giữ mình, củng cố nội lực, không phô trương.

Đại tượng truyện

“Thiên sơn, Độn. Quân tử dĩ viễn tiểu nhân, bất ác nhi nghiêm.”

Trời cao, núi tĩnh, xa cách nhau. Người quân tử học theo mà xa lánh kẻ tiểu nhân, giữ lòng chính trực, không gây thù nhưng giữ uy nghiêm. Sự rút lui này không vì sợ hãi, mà để tránh tổn hại.

Hào từ

• Sơ lục: “Độn ở đuôi, hung.” – Đã muộn màng mới nghĩ rút, dễ bị tổn thất.
• Lục nhị: “Giữ chính, cát.” – Giữ vững nguyên tắc trong thoái lui, sẽ an toàn.
• Cửu tam: “Liều mà lui, hung.” – Rút lui hấp tấp, không tính toán, dẫn đến tai họa.
• Cửu tứ: “Chủ động rút, vô cữu.” – Thấy thời thế xấu, chủ động lui, tránh sai lầm.
• Cửu ngũ: “Sáng suốt rút lui, cát.” – Người trí giả rút đúng lúc, giữ thế chủ động, cuối cùng tốt lành.
• Thượng cửu: “Ẩn thân nơi cao, vô cữu.” – Lánh xa tranh chấp, trú ở nơi an tĩnh, bảo toàn đạo.

Ứng dụng

Quẻ Độn nhắc ta rằng có những lúc tiến không bằng lui. Trong công việc, khi thế yếu, nên tạm lùi để giữ lực, chờ cơ hội. Trong quan hệ, tránh tranh cãi, giữ vị thế trung lập. Đây cũng là quẻ dành cho giai đoạn dưỡng sức, rèn tâm, củng cố nền tảng để chuẩn bị bứt phá khi vận hội đổi thay.