Thuần Khảm

29. Quẻ Khảm – 坎 (Kǎn) – Hiểm Nguy, Gian Nan

Thuộc loại: Quẻ Hung, Thử Thách

Thượng quái: ☵ (Khảm) – Nước
Hạ quái: ☵ (Khảm) – Nước

Thoán từ

習坎: 有孚, 維心亨, 行有尚.

Khảm nghĩa là hố sâu, hiểm nguy, tình thế khó khăn chồng chất. Quẻ này khuyên lấy thành tín làm gốc, giữ lòng vững vàng, hành xử đúng mực thì mới vượt hiểm thông suốt.

Giảng nghĩa

Khảm tượng trưng cho nước chảy trong hố sâu, hiểm nguy liên tiếp. Trên dưới đều là nước, biểu thị cảnh “trùng hiểm” – một khó khăn nối tiếp khó khăn. Tuy nhiên, nước vốn mềm mại, gặp chướng ngại vẫn tìm đường chảy qua. Quẻ dạy ta học đạo của nước: uyển chuyển, kiên nhẫn, trung tín để vượt hiểm.

Thoán truyện

“Hữu phu, duy tâm hanh, hành hữu thượng.”

Nếu giữ lòng thành tín (hữu phu), tâm chí kiên định, hành động thuận đạo, sẽ đạt hanh thông. Dù hiểm nguy nhiều lần, cơ hội vượt qua vẫn rộng mở.

Đại tượng truyện

“Thủy lưu bất tận, Khảm. Quân tử dĩ thường đức hành, tập hiểm như thường.”

Nước chảy mãi không dừng, tượng Khảm – hiểm nguy không dứt. Người quân tử giữ đức, luyện tập bản thân trong cảnh hiểm, xem gian nan như thường, không dao động tâm ý.

Hào từ

• Sơ lục: “Nhập hiểm mà thành tín, cát.” – Bước vào khó khăn, giữ lòng trong sáng, có thể thoát.
• Cửu nhị: “Khốn trong hiểm nhưng giữ chính, cát.” – Dù gian nan, nếu giữ đúng đường, sẽ tìm thấy lối thoát.
• Lục tam: “Hiểm nối tiếp hiểm, hung.” – Gặp nhiều khó khăn liên tục, dễ rơi vào hiểm sâu nếu thiếu trí tuệ.
• Lục tứ: “Giữ đức mềm, tìm đường quanh, có lợi.” – Nhu thuận như nước, biết chọn lối đi mềm mại, thoát khỏi hiểm nạn.
• Cửu ngũ: “Trung chính, giữ tâm bền, cát.” – Người ở ngôi cao, nếu kiên định trung chính, có thể vượt hiểm thành công.
• Thượng lục: “Hiểm chồng hiểm, mất lối thoát, hung.” – Nếu mù quáng lao vào hiểm, dễ gặp đại nạn.

Ứng dụng

Quẻ Khảm khuyên ta đối diện với thử thách bằng sự kiên định, uyển chuyển và thành tín. Trong công việc, tránh hành động nóng vội; thay vào đó, quan sát, tìm giải pháp mềm dẻo. Trong nhân sinh, cần giữ lòng tin và đạo đức, vì chỉ có đức mới dẫn ta ra khỏi hiểm nguy. Học theo nước: không tranh, không dừng, mềm mại nhưng không khuất phục.