Trạch Hỏa Cách

49. Quẻ Cách – 革 (Gé) – Cải Cách, Lột Xác

Thuộc loại: Quẻ Đại Cát – Biến Đổi, Tái Sinh

Thượng quái: ☲ (Ly) – Lửa, Minh
Hạ quái: ☱ (Đoài) – Hồ, Vui

Thoán từ

革: 已日乃孚, 元亨, 利貞, 悔亡.

Cách nghĩa là thay đổi, lột xác. Khi thời đến, cần cải cách để hợp đạo. Đợi thời cơ chín muồi, lòng người tin theo, thì đại cát. Đi cùng chính nghĩa, thì hối hận tiêu tan.

Giảng nghĩa

Thế quẻ: dưới là Đoài (trạch, vui), trên là Ly (hỏa, sáng). Lửa bốc trên hồ, nước sôi bốc hơi – tượng thay da đổi xác. Quẻ nhấn mạnh sự tái sinh từ một giai đoạn cũ, đòi hỏi dám buông bỏ để đón nhận cái mới.

Thoán truyện

“已日乃孚, 元亨, 利貞, 悔亡.”

“Ngày Ất” – tượng thời điểm chuẩn bị kỹ càng, hội tụ thiên thời địa lợi. Cải cách cần có lòng người đồng thuận, có đạo chính, thì mới đạt đại thông, đại hanh.

Đại tượng truyện

“Trạch hạ hữu hỏa, Cách. Quân tử dĩ治曆明時.”

Lửa bốc trong hồ – tượng sự biến đổi tất yếu. Quân tử thấy quẻ này thì chỉnh đốn lịch pháp, hiểu thời cơ, biết lúc nên hành động và lúc nên chờ đợi.

Hào từ

• Sơ cửu: “Tiểu nhân cách mệnh, hung.” – Cải cách thiếu chính nghĩa, dễ sinh hỗn loạn.
• Lục nhị: “Ngày tốt, thay đổi thuận lợi.” – Chọn đúng thời, có sự đồng thuận.
• Cửu tam: “Đổi cũ chưa trọn, tiếc nuối.” – Nửa vời, chưa dứt khoát, dễ sinh hệ lụy.
• Cửu tứ: “Hối hận tiêu tan, cát.” – Hành động hợp thời, lòng vững, đạo rõ.
• Cửu ngũ: “Đại nhân cách, nguyên cát.” – Người quân tử cải cách, thuận thiên mệnh, đại thành.
• Thượng lục: “Không đổi cũng không lỗi, nhưng lỡ thời.” – Do dự, an phận, khó đạt thành tựu lớn.

Ứng dụng

Quẻ Cách báo hiệu thời kỳ biến đổi tất yếu. Trong công việc, cần mạnh dạn đổi mới phương thức, bỏ cái cũ không còn phù hợp. Trong quan hệ, biết buông bỏ gánh nặng, mở lòng đón nhận cái mới. Trong tu tập, tượng thoát khỏi lớp vỏ chấp trước, bước vào tầng nhận thức cao hơn.

Lời khuyên

Đổi để hợp đạo. Khi thời đến, cần quyết liệt nhưng thuận thiên, không nóng vội. Quẻ Cách khuyên người quân tử lột xác từ bên trong trước khi thay đổi bên ngoài – cải cách thật sự bắt đầu từ tâm.