Trạch Lôi Tùy

Quẻ 17 – Tùy (隨)

Thuộc tính: Trạch trên, Lôi dưới (Đoài vi trạch – Chấn vi lôi)

Hình tượng: Sấm động dưới lòng hồ – tượng trưng cho sự chuyển động trong khuôn khổ, thuận theo mà tiến, tùy thời mà hành.

Thoán từ

隨，元亨利貞，无咎。
Tùy, nguyên hanh, lợi trinh, vô cữu.
“Tùy là hanh thông lớn, giữ được chính đạo thì không lỗi.”

Giải nghĩa: Quẻ Tùy thể hiện một giai đoạn mà ta phải biết tùy thuận – không phải là a dua theo người, mà là biết thời biết thế, uyển chuyển ứng xử, vừa giữ chính đạo vừa thuận lòng người. Biết tùy thời để hành xử hợp lý là một đức lớn, là khởi đầu của sự thông minh trong đời sống và lãnh đạo.

Đại tượng truyện

澤中有雷，隨；君子以向晦入宴息。
“Trong hồ có sấm là tượng của Tùy. Bậc quân tử theo đó mà đến chỗ tối tăm tìm sự yên nghỉ.”

Ý nghĩa ứng dụng:

• Hành động: Giai đoạn nên mềm dẻo, biết thuận theo dòng chảy của sự việc mà không đánh mất bản chất. Tránh chống lại thời thế hoặc cố chấp bảo thủ.
• Đối nhân xử thế: Cần có sự uyển chuyển trong quan hệ, biết lựa tình thế để hoà mình mà không đánh mất nguyên tắc. Giao tiếp khéo léo sẽ mang lại thành công.
• Công danh: Đang ở thời thuận – nếu biết thuận thời, đi theo người giỏi, nắm bắt cơ hội sẽ tiến xa. Nhưng đừng quên giữ trinh đạo.
• Tình cảm: Quan hệ tiến triển tự nhiên, dễ dàng, nhưng cần lắng nghe và linh hoạt – tránh cứng nhắc hoặc chiếm hữu.

Hào từ

1. Sơ Cửu: Tùy theo mà đi, thuận ý người trên – là kẻ biết mình biết người, giữ lễ phép.
2. Lục Nhị: Tùy người quân tử mà không theo kẻ tiểu nhân – chọn lựa đúng người để theo.
3. Lục Tam: Theo đuổi vô độ, dính mắc với kẻ xấu – dễ chuốc lỗi lầm.
4. Chín Bốn: Theo đúng người, được trọng dụng, tiến thân trong chính đạo.
5. Cửu Ngũ: Theo thuận thời thế, hành xử cao minh, giữ được trung chính.
6. Thượng Lục: Tùy thái quá, đánh mất bản thân – cần tỉnh thức để quay lại chính đạo.

Thông điệp tổng kết

Quẻ Tùy dạy ta bài học lớn của sự thích nghi thông minh. Trong cuộc đời, không phải lúc nào cũng có thể cưỡng cầu hoặc áp đặt ý chí cá nhân. Đôi khi, chính sự mềm dẻo, biết tùy thời – lại là biểu hiện của trí tuệ và nội lực sâu sắc. Hãy tùy mà không tán loạn, thuận mà không mất gốc – đó là đạo của người quân tử.