Trạch Sơn Hàm

31. Quẻ Hàm – 咸 (Xián) – Cảm Ứng, Hòa Hợp

Thuộc loại: Quẻ Cát, Giao Cảm

Thượng quái: ☱ (Đoài) – Trạch
Hạ quái: ☶ (Cấn) – Núi

Thoán từ

咸: 亨, 利貞, 取女吉.

Hàm nghĩa là cảm ứng, hòa hợp. Khi hai bên tương thông, cảm nhận lẫn nhau, có thể đạt hanh thông. Nếu giữ được sự chính trực, bền chặt, thì hôn phối và hợp tác đều cát tường.

Giảng nghĩa

Quẻ Hàm tượng núi đứng dưới hồ, hơi nước từ hồ thấm xuống núi, hai bên hòa quyện, cảm ứng tự nhiên. Đây là quẻ của tình cảm, giao hòa, hợp tác và hôn nhân. Quẻ dạy ta khi lòng người cùng mở, cảm ứng thành ý, sự kết hợp trở nên bền vững và tốt đẹp. Trái lại, ép buộc hoặc giả trá sẽ gây hung họa.

Thoán truyện

“Hàm, hanh. Lợi trinh. Thú nữ cát.”

“Hàm” là sự cảm nhận tương hỗ giữa hai bên. Giao cảm chân thành mới dẫn đến hanh thông. “Thú nữ” chỉ việc hôn phối, nghĩa bóng là sự kết hợp có cơ sở vững chắc, từ đó sinh phúc, hóa cát.

Đại tượng truyện

“Sơn thượng hữu trạch, Hàm. Quân tử dĩ hư thụ nhân.”

Trên núi có hồ, núi hút nước, hồ làm mát núi, hai bên hài hòa. Người quân tử học theo, mở lòng đón nhận cảm xúc và ý kiến từ người khác, khiến đạo hòa hợp bền lâu.

Hào từ

• Sơ lục: “Cảm ứng ban đầu, e dè, cát.” – Lúc mới rung động, giữ sự chân thành, nhẹ nhàng sẽ tốt.
• Lục nhị: “Cảm từ nội tâm, không cưỡng ép, cát.” – Sự hòa hợp tự nhiên xuất phát từ lòng thành, không mưu toan.
• Cửu tam: “Cảm ứng lệch lạc, bị chi phối, hung.” – Khi tình cảm mất cân bằng, dễ gây rối loạn, thất bại.
• Cửu tứ: “Giao cảm đúng chừng mực, có chủ đích, cát.” – Khi hiểu lòng nhau nhưng vẫn giữ ranh giới, quan hệ bền lâu.
• Cửu ngũ: “Cảm ứng sâu sắc, đồng lòng, đại cát.” – Khi hai bên hòa hợp trọn vẹn, sự nghiệp hưng thịnh.
• Thượng lục: “Cảm quá độ, mất tự chủ, hung.” – Khi cảm xúc lấn át lý trí, dễ dẫn tới tổn hại.

Ứng dụng

Quẻ Hàm dạy ta nghệ thuật cảm thông và hợp tác. Trong tình cảm, cần chân thành, tôn trọng, không cưỡng cầu. Trong công việc, biết đặt mình vào vị trí của người khác để đồng thuận, phối hợp sẽ tạo sức mạnh tập thể. Quẻ cũng nhắc rằng cảm xúc là dòng nước – nuôi dưỡng nếu điều hòa, phá hoại nếu buông thả.